Metaverse: Fırsatlar ve Tehditler

Fransız şair Paul Valéry, “Bir zihnin görevi, geleceği inşa etmektir” demiştir. Bilimkurgu yazarları bu görevi pek çoğumuz için seve seve üstlenmiş görünmektedir. H. G. Wells’ten Isaac Asimov’a kadar onlarca yazar, gelecek öngörüleriyle uzay çalışmalarına ve teknolojik gelişmelere ilham kaynağı oldukları gibi, olası olumsuz sonuçlar üzerinde de durarak ihtiyatın elden bırakılmaması gerektiğini vurgulamışlardır.

Bunlardan biri olan ABD’li bilim kurgu yazarı William Gibson, 1984 tarihli Neuromancer adlı karamsar romanı ile dünyaya çevrimiçi her şeyi ifade eden “siber âlem” kavramını armağan etmiştir. Yine ABD’li yazar Neal Stephenson ise 1992 tarihli Snow Crash romanı ile “siber âlemin” bir adım ötesini tanımlayan “metaverse” kavramını sunmuştur.

Gibson’ın romanı piyasaya çıktığında internet, bir grup bilim insanı ve vizyoner teknoloji girişimcisi dışında kimseye çok fazla bir şey ifade etmemiştir. Nitekim siber âlem kelimesinin yaygınlaşması da onlarca yıl sonra gelmiştir.

Stephenson’ın metaverse kelimesi için de aynı durum geçerlidir. Snow Crash yayınlandığında internet küresel bir çılgınlık hâline gelmiştir ama pek az kişinin roman kahramanının içine daldığı Artırılmış Gerçeklik (Augmented Reality -AR) ya da Sanal Gerçeklik (Virtual Reality -VR) dünyasından, kripto paradan veya blok zincirinden haberi vardır.

Aradan yaklaşık 30 yıl geçtikten ve söz konusu teknolojiler yeterince olgunlaştıktan sonra metaverse gündeme gelmiş ve büyük tartışma yaratmıştır. Teknoloji devi Facebook, Ekim 2021’de, tıpkı Google’ın, şirketler grubunun adını “Alphabet” olarak değiştirmesi gibi adını “Meta Platforms Inc.”olarak değiştirmiş ve daha önemlisi kendini “bir metaverse grubu” olarak tanımlamıştır. Meta Platforms, 20 yıl sonra bir milyar insanın metaverse’te çalışacağına ve oynayacağına inandığını açıklamıştır.

Bu iddialı açıklamadan sonra teknoloji yatırımcılarının metaverse uygulamaları ve şirketlerine milyarlarca dolar yatırım yaptığı, sıkça “sanal ile gerçekliğin karışımı bir paralel evren” olarak tanımlanan veya “internetin üç boyutlusu” olarak basite indirgenen bu yeni deneyimi geliştirmek için çok sayıda irili ufaklı teknoloji girişimi harekete geçmiştir.

Çoğunluk tarafından hâlâ geleneksel sosyal medya ve web siteleri kullanılsa da, metaverse giderek ana akım hâline gelmekte ve daha fazla yerleşmektedir.

Yine de kısıtlı alanlardaki örnekler dışında tam anlamıyla bir metaverse geliştirilmemiştir. Ancak sunduğu fırsatların yanı sıra olası tehditleri nedeniyle metaverse, ondan beklentileri, çeşitli alanlardaki olası sonuçları, zafiyetleri ve olası riskleriyle erken bir incelemeyi hak etmektedir.

Analizimizde öncelikle metaverse kavramı, kendisinden beklentiler ve metaverse’ün dayanacağı ileri sürülen teknolojilerin mevcut durumu incelenecektir. Daha sonra metaverse’ün çeşitli sektörlere olası etkileri gözden geçirilecektir. Son bölümde ise metaverse girişimlerinin teknik, mali ve etik zafiyetleri ile yaratabileceği sorunlar irdelenecektir...