21’inci yüzyılda zorlu bir dönemden geçilmektedir. İnsanlık bir yandan küresel iklim değişikliği, diğer yandan küresel kaynakların hızla tükenmesi gibi kritik tehlikelerle karşı karşıyadır. Ancak COVID-19 pandemisi ve ardından tüm dünyada yaşanan enerji ve gıda güvenliğini tehlikeye atan sıkıntılar, ülkelerin iklim değişikliği ve kaynakların verimli kullanılması için artık kaçınılmaz olan adımları atmasını geciktirmektedir. Hatta Ukrayna-Rusya çatışmasında Rusya’nın doğalgaz sevkiyatını durdurma kararının ardından pek çok ülkenin kömür üretimi ve tüketimini artırma yönündeki kararlarında olduğu gibi geri adımlar atıldığı da görülmektedir.
Hem iklim değişikliği hem kaynakların tükenmesi tehlikelerine karşı önerilen en etkili yöntemlerden biri döngüsel ekonomiye geçiştir. Döngüsel ekonomi, “üret- kullan-at” şeklindeki geleneksel doğrusal sürecin yerine, “üret-kullan-dönüştür-yeniden dönüştür” modelini getirmeyi amaçlamaktadır. Doğrusal ekonominin sonucu daha fazla hammadde kullanımı, ihtiyaçtan fazla tüketim ve büyük boyutlarda çevre kirliliği ve iklim değişikliği olmuştur. Döngüsel ekonomi ise ürünlerin, sonsuz sayıda yeniden kullanılabilir hâle getirilmesi için uygun malzemeler ve yeniden kullanılmasına veya onarılmasına imkân tanıyan tasarımlarla piyasaya sunulması yoluyla, kaynakları mümkün olduğunca uzun süre kullanımda tutmaya, kullanım sırasında maksimum değeri elde etmeye ve hizmet ömürlerinin sonunda ürünleri ve kullanılabilir malzemeleri geri kazanmaya ve geri dönüştürmeye odaklanmaktadır.
Döngüsel ekonomi “3R ana eylemleri”; Azalt (Reduce), Tekrar kullan (Reuse) ve Geri dönüştür (Recycle) ilkeleri tarafından yönetilen ve atıklar ile işlenmemiş kaynak tüketiminin azaltılması gibi çok çeşitli eylemler içerir. Kaynak kullanımı en aza indirilir (azaltılır), ürünlerin ve parçaların yeniden kullanımı maksimize edilir (yeniden kullanılır) ve en az diğerleri kadar önemli son adım olarak da hammaddeler yüksek bir standarda göre yeniden kullanılır (geri dönüştürülür).
Döngüsel ekonominin oluşması için kritik unsur, mümkünse yüzde 100 dönüştürülebilir veya yeniden kullanılabilir ürün tasarımı ve ileri geridönüşüm yöntemleridir. Gelişmiş ülkelerde bu iki alanda yapılan Ar-Ge çalışmaları ile kamu ve özel sektör kuruluşlarının uygulamaları belirmeye başlamıştır. Analizimizde söz konusu çalışmalar aktarılacak; ileri geridönüşüm yöntemlerine, gelişmiş malzemelere, geridönüşüm araçlarına göz atılacaktır...