SU GÜVENLİĞİ II: Sürdürülebilirlik ve İklim Değişikliği Bağlamında Türkiye’deki Mevcut Durum

Tarım, hayvancılık, balıkçılık, su ürünleri yetiştiriciliği ve arıcılık dahil olmak özere tüm gıda üretim alanlarının temel girdisi sudur. Dolayısıyla temiz, güvenli ve sürdürülebilir su kaynaklarına sahip olmak da bir milli güvenlik meselesidir. Gerek Türk bilim insanlarının gerekse uluslararası bilim insanlarının yaptığı araştırmalar, küresel iklim değişikliği ile Türkiye’nin temiz su kaynaklarının daha fazla stres altına gireceğini göstermektedir. Bu açıdan küresel iklim değişikliği ile mücadele, Türkiye’nin su ve gıda güvenliğinin güvence altına alınması açısından kritik öneme sahiptir.

Türkiye Büyük Millet Meclisinin 1 Ekim 2021’de Paris İklim Anlaşması’na onay vermesi ile iklim değişikliği veya giderek daha fazla vurgulandığı üzere “iklim krizi” ya da “iklim acil durumu” ile mücadelede yeni bir döneme girilmiştir. Türkiye’nin, sera gazı emisyonlarının azaltılması için sanayi, tarım, enerji ve ulaşım alanlarında bir dizi düzenlemeye gitmesinin, su ve gıda güvenliğinin güvence altına alınmasında olumlu etkileri olacaktır.

Ancak bunlar su güvenliği için yeterli olmayacaktır. Türkiye’de su güvenliğinin sağlanması için daha fazlasına ihtiyaç vardır. Dikkat edilmesi gereken hususlardan biri, dünyada gelecek yıllara hâkim olacak ekonomik ve toplumsal politikalar olacaktır. COVID-19 pandemisinin etkisiyle pek çok ülke ve ülke grubunun, toparlanma sürecinde iklim değişikliğiyle mücadele ederken, ekonomik faaliyetlerde yeni bir canlanma yaratacak yeşil dönüşüm politikalarına yöneldiği de görülmektedir. En kapsamlı örneği Avrupa Yeşil Mutabakatı’nda (AYM) vücut bulan söz konusu politikalarda su güvenliği en önemli odak noktalarından biri olmuştur. Kaynaktan ev ve fabrika musluğuna ve tarlaya kadar, adil, ekolojiyi ve vatandaşların esenliğini gözeten bütünlükçü bir su sistemi öngörülmektedir. Bu tür bir sistem Türkiye’nin su güvenliğinin güvencesi olacağı gibi uluslararası ekonomik ve siyasi ilişkilerde karşısına çıkabilecek zorluklara karşı dirençli olmasını da sağlayacaktır.

Su Güvenliği konusunu ele aldığımız araştırma raporumuzun ikinci bölümünde, sürdürülebilirlik ve iklim değişikliği çerçevesinde Türkiye’de su güvenliğinin sağlanması için atılması gereken adımlara dair görüş ve öneriler irdelenecektir. Ayrıca Türkiye’nin temiz su kaynaklarının genel durumu ile yaşanılan su stresinin boyutları ortaya konulmaya çalışılacak, Türkiye’nin su konusunda karşı karşıya bulunduğu riskler analiz edilecektir. Su stresinin su havzaları üzerindeki etkilerine de göz atacağımız çalışmamızda, Türkiye’de su güvenliğine yönelik tehditlerin bertaraf edilmesine ilişkin çalışmalar ve gelecekteki projeler incelenecektir.